Русско-киргизский словарь - рука

ж.

1. кол;

кисть руки кол манжасы;

правая рука

1) оң кол;

2) перен. оң кол (негизги жардамчы);

левая рука сол кол;

поднять руку

1) кол көтөрүү;

2) на кого-л., перен. бирөөгө кол көтөрүү, кол салуу;

опустить руки колду түшүрүү;

протянуть кому-л. руку бирөөгө колун сунуу;

пожать чью-л. руку, пожать кому-л. руку бирөөнүн колун кысуу, кыса кармоо;

махать руками кол булгоо;

нагреть руки разг.

1) колду жылытуу;

2) перен. үкүнүн уясын же май чукур табуу (бир шитин айланасында жымкырып, кытып дүнүйө табуу);

развязать руки кому-л.

1) бирөөнүн колун чечип бошотуу;

2) перен. бирөөнүн колун бош коюу, эркине коё берүү;

связать руки

1) колдорун байлоо;

2) перен. эркине коё бербөө, тыюу салуу, эркин аракет кылууга жол бербөө;

умыть руки

1) колун жуу;

2) перен. жооптуулукту өзүнөн алып таштоо, тим болуу;

держать в руках

1) кармап туруу, колунда кармап туруу;

2) перен. (быть строгим с кем-л.) бирөөнү катуу кармоо, бирөө менен катуу мамиледе болуу;

держать за руку колунан кармоо;

держать ребёнка на руках баланы колдо көтөрүп туруу, баланы колго алып туруу;

идти с кем-л. под руку бирөө менен колтукташып басуу;

взять кого-л. под руку бирөөнү колтуктоо, колтуктап алуу;

вести кого-л. под руку бирөөнү колтуктап алып баруу;

с оружием в руках колго курал алып;

руками не трогать! колуң менен кармаба!, кол тийгизбе!;

руки вверх! (команда) көтөр колунду!, колуңду көтөр!;

2. чаще мн., перен. (мастерство, умение) кол (мыкты иштөө, чебердик жөнүндө);

золотые руки колунан көөр төгүлөт;

у него умелые руки анын колунан баары келет (ал ар нерсени жакшы иштей алат);

дело в опытных руках иш тажрыйбалуу кишинин колунда;

3. (почерк, подпись) кол, жазуу;

у него неразборчивая рука анын жазуусу ачык эмес, анын колун окуу кыйын;

это не моя рука бул менин колум эмес;

4. (сторона) кол, кол жак, жак;

по правую руку оң колдо, оң жакта, оң кол жакта;

5. разг. (протекция) колдогону;

просить чьей-л. руки бирөөнү "мага аял бол" деп суроо;

отдать кому-л. руку бирөөгө аялы болууга макулдугун берүү;

переписывать от руки колдон көчүрүп жазуу;

рука об руку кол кармашып, ынтымак менен, ынтымакташып;

передать из рук в руки колдон колго берүү;

рука руку моет погов. сай-сайга куят, бай-байга куят;

своя рука владыка погов. өз колунда болгон соң..., өзү билип турган соң...;

рука не дрогнет жүрөгү даайт, колу барат;

руки не доходят (до чего-л.) разг. кол бошобойт, кол тийбейт;

руки опускаются иштөөгө кол барбайт, иштөөгө эч көңүл жок;

руки чешутся (у кого-л.)

1) кол кычышат;

2) с неопр., разг. урушкусу келип турат;

руки коротки разг. колу кыска (колунан келбейт, күчү жетпейт);

руки прочь! тарт колуңду!;

средней руки орточо, чакан;

сидеть сложа руки колду куушуруп бекер отуруу, эч нерсе иштебөө;

не покладая рук жан аябай, тынбай;

это дело его рук бул ошонун колунан келди, бул ишти ал кылган бул ал колдуу болгон;

рукой подать (куда-л., откуда-л.) эң эле жакын, ээктин алдында;

как рукой сняло разг. кол менен алып таштагандай;

даю руку на отсечение разг. кулагымды кесип берейин;

держать чью-л. руку бирөөнүн жагында (тарабында) болуу;

набить себе руку на чём-л. бир нерсеге колду маш кылуу, колду үйрөтүү, машыгуу;

протянуть руку помощи жардам кылуу;

приложить руку к чему-л. бир ишке катышуу, кийлигишүү, жардамдашуу, жардам кылуу;

наложить руку на что-л. бир нерсени ээлеп алуу, бир нерсени басып алуу;

наложить на себя руки өз жанын кыюу (өзүн өзү өлтүрүү);

ломать руки аябай кайгыруу, кан ыйлоо;

чужими руками жар загребать погов. бирөөнүн колу менен чок шилөө;

быть как без рук (без кого-чего-л.) колдон ажырагандай болуу, жардамсыз калуу;

сон в руку разг. түшүң кабыл келсиң, туш келсин;

давать волю рукам разг. колго эрк берүү (муштоо, сабоо), мушташуу;

ухватиться обеими руками за что-л.

1) бир нерсеге эки колу менен тең жармашуу;

2) перен. бир ишке жан-дили менен киришүү, бир нерседен жан-дили менен пайдалануу;

взять себя в руки өзүн өзү колго алуу;

отдать в хорошие руки кого-что-л. ишенимдүү кишиге берүү, ишенимдүү колго берүү;

быть в хороших руках жакшы, иш билги, акылдуу адамдын жетекчилиги астында болуу;

попасть в плохие руки ишенимсиз, калпычы, жаман адамга туш келүү;

побывать во многих руках көп колдордо болуу, колдон колго өтүү (мис. акча, китеп ж.б.);

быть в чьих-л. руках бирөөнүн колунда болуу, бирөөдөн көз каранды болуу;

играть в четыре руки роялда эки кишилеп ойноо;

из рук вон плохо эң эле жаман, өтө жаман;

всё из рук валится көңүл чаппай калып, колдон эч нерсе келбей жатат; эч нерсени иштегиси келбейт, мейли чаппайт; иштесе да, арбыбайт;

выпустить из рук колдон чыгарып жиберүү (мис. демилгени, учурду ж.б.);

узнать из первых рук биринчи булактан (маалыматтан) билүү;

прибрать к рукам что-л. бир нерсени колго алып алуу, ээлеп алуу;

на скорую руку бат эле ары-бери кылып бүтүрө салуу;

это ему на руку бул ага жага бербей калат, бул анын чырагына май тамызат;

он на руку нечист разг. анын колунун туткагы бар, колу туткактуу, колу кармаак;

выдать на руки кому-л. что-л. өз колуна берүү, өзүнө тапшыруу;

мастер на все руки баары колунан келген уста, колунан бардык нерсе келген, бардык иш колунан келген;

документы (бумаги и т.п.) на руках документтер (кагаз ж.б.) колдо;

быть на руках у кого-л. бирөөнүн багуусунда болуу;

иметь на руках кого-л. бирөөнү багып туруу;

носить кого-л. на руках бирөөнү үстү-астына түшүп, алпештеп алып жүрүү; алаканына салып алпештөө;

умереть на руках у кого-л. бирөөнүн колунда өлүү;

отбиться от рук разг. такыр тил албай өз билгенин кылуу, моюн бербей коюу, колдон чыгып кетүү, билгенин кылуу;

быть по руке (о перчатках) колго туура келүү (мээлей);

дать по рукам сокку берүү;

быть связанным по рукам и ногам колу-буту байлангандай эч убактысы болбоо, эркин жүрүүгө мүмкүнчүлүгү жок болуу;

ударить по рукам "макулбуз" деп кол алышуу;

ходить по рукам (о книге) колдон колго өтүү, бирөөдөн бирөөгө таралуу (китеп жөнүндө);

под пьяную руку разг. мас кезде, мастык менен;

попасть под руку учурга туура келип калуу;

быть не с руки кому-л. ыңгайсыз, ылайыксыз, орунсуз;

сойти с рук кому-л. күнөөлүү болуп туруп, жазасыз кутулуп кетүү;

тебе это с рук не сойдёт мындан сен жазасыз кутула албайсың;

сбыть с рук кого-что-л. бир нерседен же бирөөдөн эптеп кутулуу;

с рук (купить) колдон (сатып алуу, магазинден эмес);

вернуться с пустыми руками куру кол кайтуу;

большой руки негодяй разг. барып турган митаам;

с рук долой колдон чыкты бүттү;

с вашей лёгкой руки разг. колуңуз жеңил болду; ак жолтой, берекелүү колуңуз менен;

тяжёлая рука жолу жок кол, жолу кара кол, ийгиликсиз кол;

голыми руками брать оңой эле алуу, опоңой алуу.